مديريت بحران در خانواده ها

بحران ها وضعیتی است كه هر خانواده اي در طول زندگی امكان روبرو شدن با آن را دارد و لاجرم برخوردهاي متفاوتي با آن ميتواند داشته باشد .

این بحران ها می تواند عامل و يا عواملي با منشا درونی یا بیرونی باشد. در صورت بروز بحران در خانواده‌ها به منظور فائق آمدن بر پیامدهاي ناشی از آن در خانواده ها وجود ناخدایی به عنوان مدیر بحران کاملاً ضروری و بدیهی به نظر می رسد در این میان به دلیل نقش محوری زن در خانواده های ایرانی و اشراف بیشتر زنان به مشکلات ریز و درشت خانوادگی، زنان می‌توانند نقش منجی و مدیر بحران را در خانواده ها بر عهده گيرند و  این نقش و وظایف خانوادگي زماني پررنگ‌تر می‌شود که نقش وظایف خانوادگی پدر به دلایل مختلف، از جمله حضور بيشتر در جامعه به دلايل اقتصادی و يا اجتماعی كم رنگ تر مي شود و اين به معني حضور موثر بانوان در خانواده است.
ویژگی ها و پیامدهای ناشی از بحران در خانواده‌ها با اينكه دلايل مختلفي مي تواند داشته باشد، ولي  می‌توان آنها را در چند دسته طبقه بندي كرد.ازآنجا كه اين روزها بحران كرونا و وضعيت ناشي از آن در خانواده ها مد نظر ما قرار دارد،لازم است در حيطه ي مسائل و مشكلاتي كه منشا بيروني براي خانواده ها دارد سخن برشمرد كه از دست اعضاي خانواده خارج ولي كنترل و مديريت آن امكان پذير است. اين بحران ها، گاهي وضعیتی را به وجود می‌آورد كه از  کنترل اعضا به ویژه سرپرست خانواده خارج شده و بر كليه ي فعاليت هاي خانواده تاثير مي گذارد.به طوري كه تصميم گيري صحيح را دشوار و عرصه را براي اعضاي خانواده به شدت تنگ مي نمايد. و سير غيرقابل پيش بيني را در خانواده ايجاد ميكند. بنابراین  مديريت بحران در خانواده باید بتواند به بهترین نحو ممکن بحران را از خانواده خود دور کند که کمترین خسارت متوجه خانواده شود. در این صورت لازم است كه بحران قبلا پیش‌بيني و تمهيدات لازم براي مديريت انديشيده شود و يا در موقعيتي ناخواسته و با ايجاد كمترين تبعات مديريت شود كه  در زندگی‌های امروزه ، به نظر ميرسد براي اكثر خانواده ها امري سخت دست يافتني است و لازم است كه خانواده بتواند اين توانمندي را در اعضاي خود ايجاد نمايد.
در هر حال در شرایط بحران و دشوار زندگی چند اصل و راهکار می تواند ما را در برابر سختي هاي بوجود آمده كمك كند كه در اينجا به چند مورد آن اشاره مي گردد؛
اين تفكر كه مشکل و سختی برای همه است نه فقط برای من در مواجهه با بحران مي تواند شرايط روحي مساعدتري را به دنبال داشته باشد.به این بیندیشید که در همان لحظه که شما گرفتار مشکلی شده اید افراد دیگری نیز با مشکلاتی بدتر از شما دست و پنجه نرم می کنند. این فکر که دیگران نیز دچار همان مشکل شما یا دشواری های دیگری هستند به سرعت به شما آرامش می بخشد تا بتوانید بر حل مشکل تمرکز كنيد.
در زمان بحران شناخت خود واقعي خانواده يك اصل مهم است، اغلب روانشناسان معتقدند که انسان در زمان وقوع بحران و روبرو شدن با شرایط دشوار و سخت با عمیق ترین لایه های شخصیتی، عاطفی و هیجانی خود روبرو می شود. ما در زمان مواجهه با بحران با لایه هایی از خود واقعیمان روبرو می شویم که در شرایط عادی شاید اصلاً مجال بروز نیابند.
در واقع شرایط سخت و بحرانی، شخصیت و رازهای پنهان وجودمان را آشکار می‌کنند.
لازم است ،اوضاع بحراني به وجود آمده را خرابتر نكنيم و بهتر است كه براي عبور از بحران فقط به منابع موثق و علمي رجوع و اخبار را پيگيري نماييم.
در اين ميان لازم نيست كه خود و خانواده را درگیر اخبار ناگوار كنيم.
در شرایط بحران عمومی مثل کرونا باید بین مسائل خانواده و مسائل عام اولویت بندی كنيم.بهتر است انرژی‌ خانواده را صرف مشکلات مربوط به زندگی‌ کنید و تنها به اخباری که روی وضعیت‌ فعلي تاثیری مستقیم دارد، توجه نشان دهید.
باید بياموزيم كه انرژی عاطفی‌ جمع را عاقلانه مدیریت كنيم و به جای این‌که نگران تمام مسائل جامعه و دنیا باشيم، بحران زندگی خود را کنترل كنيم . هرقدر روی زندگی‌ متمرکزتر بمانيم، قدرت بیشتری می‌يابيم و حتی می‌توانيم به اطرافیان‌ نیز کمک كنيم.ازين نكته هم غافل نشويم كه بحران ها اعتماد به نفس و قدرت ما را افزایش می دهند
هر چند بحران ها و مشکلات ، سخت آزاردهنده و ناخوشایند هستند اما در عین حال امکانی برای افزایش قدرت و اعتماد به نفس هستند. بحران‌ها ممکن است از ما فردی بد اخلاق یا برعکس بهتر بسازد.
 همه ما می‌دانیم چالش‌های سخت زندگی ممکن است افراد را مستعد نگرانی، اضطراب، افسردگی، ترس، تردید، رنجش، نفرت و تلخی کنند. اما به چیزی که کمتر توجه نشان می‌دهیم، این است که هر بحران و چالشی در زندگی می‌تواند انسان را به سمت زندگی منظم‌تر و متمرکزتر هدایت کند.سعی کنیم شرایط را کنترل کرده و واکنش‌های مناسبی نشان دهیم، به مرور زندگی‌ را تحت تسلط خود درآورده و منظم‌تر می‌شویم و در نهایت اعتماد به نفس و قدرت روحی خود را افزایش ‌دهیم.
از آزمون‌های زندگی نهراسیم و در برابرشان ایستادگی به خرج دهيم.
بحران ها و مشکلات هرچند بخشی از زندگی هستند اما همیشگی نیستند و بالاخره پس از مدت زمانی به پایان می رسند.
بهترین راهکار برای عینیت بخشیدن به این اندیشه به خاطر آوردن مشکلات یا بحران های قبلی خود یا دیگران است و این که اکنون آن بحران ها پايان پذيرفته اند .با این فکر آرامش خود و خانواده را سريعتر باز مي يابيم و زندگی را از سر مي گيريم.

شبنم خداخواه – مشاور شهردار كلانشهر تبريز