توهمات قوم‌گرایانه در بستر زبان مادری

یکی از دلایلی که روند آموزش زبان مادری در کشورمان را دچار مشکل کرده، هیاهوی برخی قوم‌گرایان بوده که به سرعت توسط رسانه های کشور جمهوری آذربایجان پوشش داده می‌شوند. این غوغاسالاری توسط کارشناس آذربایجانی مورد نقد واقع می‌شود.

موضوع زبان مادری و آموزش آن در نظام آموزشی کشور به زعم بسیاری از کارشناسان از مسیر علمی خود منحرف شده و در یک موج قوم گرایانه جای گرفته است.برخی ها بر این باورند که آموزش زبان مادری می تواند موجب فروکش شدن برخی تبعیض ها در سیستم های مختلف جاری در کشور باشد و در مقابل برخی دیگر نیز با نگاه به مجموعه ی شعارهای قوم گرایان در ادوار مختلف،بر این باورند که باید در یک فضای سالم به این موضوع رسیدگی شود و فعلا بستر مناسبی برای بررسی این مساله وجود ندارد.

در هر حال می توان گفت یکی از دلایلی که روند آموزش زبان مادری در کشورمان را دچار مشکل کرده است،هیاهوی برخی قوم گرایان بوده که به سرعت توسط رسانه های همسایه ی شمالی، جمهوری آذربایجان هم پوشش داده می شوند.در روزهای گذشته زردشت علیزاده کارشناس سیاسی آذربایجانی مصاحبه ای با عوض زیناللی دیگر کارشناس آذربایجانی در برنامه ی “قاینارقازان” انجام داده و در بخشی از این مصاحبه، به هیاهوی رسانه های آذری در مورد آموزش زبان مادری در ایران پرداخته است.

زردشت علی‌زاده کارشناس سیاسی آذربایجانی در بخشی از این مصاحبه و در پاسخ به افزایش تنش ها در ایران و تاثیرات آن به سیاست جمهوری آذربایجان،گریزی به هیاهوی ممنوعیت زبان آذربایجانی می پردازد و می گوید: در ایران  یک سیستم حکومتی مبتنی بر قرآن وجود دارد و آنها در حال اجرای یک دموکراسی اسلامی موفق هستند. یعنی در داخل اسلام جناح راست، جناح چپ، لیبرالها فعالیت می کنند و در بین آنها انتخابات برگزار می شود. ادعای وجود استبداد در ایران که برخی ها در آذربایجان نقل می‌کنند، مانند بسیاری از مسائل مطرح شده، صحیح نیست.

مثلا در کشور ما(آذربایجان) خیلی ها به غلط داد و فریاد راه می اندازند که در ایران زبان آذربایجانی ممنوع شده است. در آنجا (ایران) رادیو، تلویزیون، کتابها و مجله هایی به زبان آذربایجانی فعالیت می کند. من خودم چندین بار به ایران سفر کرده و مصاحبه داده ام و در تلویزیون تبریز مصاحبه من به زبان آذربایجانی پخش شده است.

مجری این مصاحبه که ظاهرا دوست نداشته روند صحبتش به این بحث کشیده شود در ادامه از آموزش زبان مادری در دانشگاه ها و وجود نشریات به زبان محلی می پرسد و علیزاده می گوید: ما (رسانه‌های جمهوری آذربایجان) عمدا این مسایل را تحریف می کنیم. برخی ها از جهل و نادانی و برخی ها از ریاکاری این کار را می کنند و می گویند در ایران آموزش و تحصیل زبان مادری وجود ندارد. در دانشگاه تبریز رشته زبان و ادبیات زبان آذربایجانی دایر است.نشریه، تلویزیون، رادیو هست. ولی تحصیل و آموزش وجود ندارد. این مساله در روسیه نیز مدام مذاکره می شود که چرا به اقلیتها حق تحصیل در زبان مادری خود داده شده است؟ مثلا آموزش زبان تاتاری برای تاتارها اجباری نیست. تاتارها نارضایتی می کردند، ولی پوتین به دادستانی دستور داده است که با آموزش دهندگان اجباری زبان تاتاری برخورد جدی شود.

علیزاده در ادامه‌ی توضیحات خود درباره‌ی زبان مادری نمونه‌ای از روسیه و آموزش زبان مادری به تاتارها بیان کرده و می گوید: در زمان یلتسین آموزش زبان تاتاری را اجباری کردند و حق حاکمیت تاتارستان تصویب شد.اما در ادامه مشکلی به وجود آمد و کسی که در زبان مادری آموزش می دید،توانایی ارتباط با دیگر زبان ها را کم کم از دست داد و در واقع کسی که در منطقه ی خودش با  زبان مادری آموزش دید، محدود شد.

از نظر این کارشناس آذربایجانی، کسانیکه با زبان مادری آموزش می بینند در واقع یک طبقه ی خاص برای خود تشکیل داده و در واقع از دولت سراسری کمی دور می مانند و در ادامه نیز، منافع شخصی بوجود آمده و زمینه برای تجزیه طلبی فراهم می شود.

البته این ادعای کارشناس آذری نمی تواند صحیح باشد چون طبق اصل ۱۵ قانون اساسی کشورما “استفاده از زبان های محلی و قومی در مطبوعات ورسانه‌های گروهی و تدریس ادبیات آنها در مدارس‌، در کنار زبان ‌فارسی آزاد است‌” و در واقع هر نوع آموزش به زبان مادری در کنار زبان رسمی فارسی اتفاق می افتد.