برخورد سطحی «جلال» با قیام ۲۹ بهمن تبریز

نکته مهم در ارتباط با سریال «جلال» استفاده از مضمون انقلابی و جا انداختن آن در عرصه برخی رخدادهای مرتبط با انقلاب اسلامی است که بسیار سطحی و گذرا به آنها اشاره شده بود.

به گزارش سهند همزمان با آغاز دهه‌فجر سریال تاریخی «جلال» از سیمای استانی سهند (آذربایجان شرقی) به شبکه یک آمد که سال‌های ۱۳۳۸ تا ۱۳۵۶ شمسی را به تصویر می‌کشید؛ مقطعی که قیام ۲۹ بهمن مردم تبریز در چهلم شهدای قم اتفاق افتاد.

در این درام اجتماعی بازیگرانی همچون حمیرا ریاضی، عمار تفتی و برخی دیگر از بازیگران بومی آذربایجان شرقی ایفای نقش کردند.

سریال ۱۵ قسمتی «جلال» نگاهی اقتباسی به داستان مشهور «بینوایان» داشت؛ داستان و کتابی که بارها در مورد آن فیلم‌ها، سریال‌ها و انیمیشن‌های متعدد ساخته شده و همچنان جزو برترین‌های آثار ادبیات نمایشی محسوب می‌شود. نویسنده فیلمنامه مجموعه «جلال» با نگاه وفادارانه به مضمون و محتوای بینوایان کاراکترهای منفی و مثبت را در کنار و مقابل هم به نمایش درآورده و در بستری از مناسبات اجتماعی، سیاسی و انقلابی ایران،‌ آن را در قالب داستانی خانوادگی و اجتماعی و بصورت سطحی به نمایش گذاشت. 

گرچه «جلال» جزو سریال‌های شاخص، درجه یک و ممتاز تلویزیون نیست اما در ردیف سریال‌های متوسط با محتوای صداوسیما قرار گرفت است.  مجموعه‌ای که می تواند به دلیل ظرفیت‌های قصه و شخصیت‌ها دارای فصل‌های دیگر هم باشد برای آن فصل‌های جدید ساخته شود. با این حال گزینش برخی از بازیگران و عوامل درجه دو و سه برای همکاری در این سریال از نقاط ضعف «جلال» بود که چنانچه بازیگران مطرح و قوی‌تری جایگزین آن‌ها می‌شد شاید در ایجاد ارتباط مناسب‌تر با مخاطب به توفیق بیشتری می‌رسید.

«جلال» در فصل نخست با نوعی پایان‌بندی خاتمه یافت که چندان زیبنده و حرفه‌ای نبود؛ در واقع ارائه نوعی شناسنامه و در واقع پایان سرنوشت شخصیت‌ها به منظور نمایش واقعی بودن آن‌ها چیز جدیدی به مضمون و محتوای سریال اضافه نکرد. و البته به خودی خود، این اقدام با توجه به اینکه سریال بخواهد دارای فصل‌های بعدی باشد در تناقض است؛ چرا که در این شناسنامه‌ مانندها که درباره شخصیت‌ها در پایان سریال ارائه شد و به پایان زندگی و ویژگی‌های برخی از آن ها اشاره شد چندان مناسبتی با تداوم سریال ندارد.

در هر حال سریال «جلال» مجموعه متوسطی به شمار می‌رود که با اقتباس‌ادبی، وفادارانه برخورد کرد و جزو سریال‌هایی بود که توانست نظر قشرهایی از مخاطبین را به سوی خودش جذب کند اما نکته مهم در ارتباط با این سریال استفاده از مضمون انقلابی و جا انداختن آن در عرصه برخی رخدادهای مرتبط با انقلاب اسلامی است که بسیار سطحی و گذرا به آنها اشاره شده و از کنار بسیاری از رویدادها به سرعت عبور شده است. از جمله حوادث مرتبط با قیام قم و حرکت‌های مردمی در شهرهای کشور در اعتراض به سرکوب قیام قم و شورش‌هایی که در همین امتداد رخ داده بود در این سریال بسیار کمرنگ به تصویر درآمد.

همچنین در این ارتباط پایبندی، نوع تفکر و اندیشه شخصیت‌های مختلف سریال در ارتباط با مسائل انقلابی به درستی مورد توجه قرار نگرفته و دچار ضعف شده بود. در اصل اگر سازندگان سریال «جلال» می‌خواستند یک اثر متناسب با آرمان های انقلاب اسلامی بسازند باید بسیاری از ویژگی‌های انقاب اسلامی از جمله حضور قشرهای مختلف، اهداف جنبش‌های انقلاب‌ اسلامی، جریان‌ها و رهبری این انقلاب هم یاد می‌کردند.

با این همه آنچه تحت عنوان سریال «جلال» ارائه شده از نوشتار، کارگردانی و بازی‌های متوسط و مقبول برخوردار بود که توانست با رضایت بخشی از بینندگان تلویزیون همراه شود.