شوخی مهران مدیری با مدرنیته ایرانی!

یادداشت میهمان؛ محمد رضا سبزی

قابل پیش بینی بود که اگر مهران مدیری فیلم سینمایی بسازد فیلم خوبی در خواهد آمد . به هر حال او در بین هنرمندان ایرانی به طنز پرداز اجتماعی معروف است ، طنز پردازی که تقریبا تمامی فیلم ها و سریال های تولیدی اش مربوط به کنش اجتماعی افراد در شرایط مختلف زندگی است ، لذا فیلم “ساعت ۵ عصر” هم از این قاعده مستثنی نیست .

این فیلم نگاهی کلوز آپ ( نزدیک و بسته ) به زندگی مدرن ایرانی است ، در تمامی سکانس ها  بیننده مواجه است با چهره های کلوز آپ شده به طوریکه بیننده را درگیر شخصیت ها و فضای موجود می کند .

مهران مدیری زندگی یک وکیل مدرن ایرانی را از طبقه متوسط به صحنه کشیده است که در گیر و دار زندگی پر از کشمکش تنازع برای بقا ، دنبال رفع مشکل خودش است ، در واقع تصویری طنز محور همراه با اغراق های عمدی از سبک زندگی و ساختارهای دوران گذار جامعه ایرانی را نشان می دهد ، که  ، در اصطکاک افراد و کشمکش شدید مردمی ، مشکلات روحی ، روانی و جسمی مردم ، ناهنجاری های مدنی در قالب زد و خورد و یا صدای بلند آهنگ ماشین نمایان می شود .

معمولا در فیلم های طنز منتظر صحنه های هنری آنچنانی که در یک صحنه مفهومی والا با شگردهای تصویری آورده شود نیستیم ، اما مهران مدیری نشان داد که می تواند در ژانر طنز و کمدی تصاویری هنری از مفاهیم سطح بالا ارائه کند ، به طور مثال در اکثر سکانس ها که تصاویر کلوز آپی دیده می شود عموما تصویر به صورت دو بعدی است مثل اینکه بیننده شاهد یک تابلو هنری است . شاهکار این جریان در نشان دادن تصویری است که مهرداد (  شخصیت اصلی داستان ) با آن پیر زن تنها در بهشت زهرا نشسته و با هم صحبت می کنند و در عین حال قبرکن دقیقا پشت این دو نفر در حال کندن قبر است.

یا تفاوت مراسم دفن بازیگر معروف و شخص عادی به طور هنرمندانه به طنز گرفته شده است ، در واقع مهران مدیری علاوه بر اینکه زندگی مدرن را در کشمکش طنز گونه به بازی گرفته است و در عین حال مفاهیم خاص خود را در قالب تصاویر هنری انتقال داده است . طنز فیلم از آرامش خاصی برخوردار است که این ناشی از شخصیت خود مهران مدیری است .

از جمله شگردهایی که به تصویر تناقض گونه زندگی کمک کرده است ، استفاده از تضاد رنگ در سکانس هاست . در این فیلم به غیر از یکی دو سکانس ، تقریبا سکانس اضافی دیده نمی شود و صحنه ها طوری طراحی شده است که بیننده در تمام مدت پخش آن در حال خنده است .