آذربایجان شرقی؛ بهشت سرمایه‌گذاران یا برزخ فرار سرمایه گذار؟!

در سده اخیر هم با صنعتی شدن شهرها، تبریز به نوعی این مرکزیت را با کمترین حمایت دولت حفظ کرد و بخش خصوصی بیشترین سهم صنعت را در تبریز به خود اختصاص داد به طوری که اگر تبریز را با شهرهای همترازی مانند اصفهان مقایسه کنیم، فعالان صنعت استان بر این اذعان دارند که سرمایه گذاری دولت در اصفهان بسیار بیشتر از تبریز است که این موضوع دلایل مختلفی دارد و بررسی آن در این مجال نمی‌گنجد.

از طرفی هم همین بخش خصوصی که عَلَم اشتغال و تولید را در استان بر دوش دارد، با سخت‌گیری‌هایی که در استان انجام می‌شود، موجبات دلسردی و در نهایت فرار سرمایه گذار به استان‌های دیگر را فراهم می‌کند.

شاهد ما بر ادعای فرار سرمایه گذار از آذربایجان شرقی، رتبه ۲۳ استان در بهبود فضای کسب و کار است که رقم بسیار نگران کننده‌ای است و این نشان می‌دهد که سرمایه گذار چقدر ترجیح می‌دهد که در آذربایجان شرقی سرمایه گذاری کند. با این اوصاف، فضای کسب و کار در استان طوری است که سرمایه‌گذاران این استان را به عنوان اولویت بیست و سوم انتخاب می‌کنند!

با این آمار ضرورت بسترسازی برای فعالیت بهینه بخش خصوصی و سرمایه گذاران مختلف به ویژه سرمایه گذاران بومی بیش از پیش اهمیت می‌یابد، سرمایه گذاران بومی که به نوعی عِرق وطن خود را دارند و با ظرفیت‌های منطقه بیش از دیگران آشنا هستند، باید بیش از دیگران زمینه فعالیت در استان را برای آنها فراهم کنیم.

در حالی که قوانین در کل کشور یکسان است، آذربایجان شرقی قوانین را سختگیرانه اجرا می‌کند

برخی از سرمایه گذاران از سخت گیری‌های ادارات و بانک‌های استان گله دارند، تسنیم با دو سرمایه گذار بومی و تبریزی به صورت جداگانه که یکی در سمنان و دیگری در اهواز سرمایه گذاری و تولید را آغاز کرده‌اند گفت‌وگو کرد که هر دو خواهان نام نبردن از آنها در گزارش حاضر شدند.

هر دو از سخت گیری ادارات استان در مقایسه با مورد مشابه سرمایه گذاری خود در استان دیگر گله داشتند و علت حضور خود در استان دیگر را فراهم کردن زمینه سرمایه گذاری مسئولان ارشد استانِ میزبان عنوان کردند.

این سرمایه گذاران که تقریباً گلایه‌های یکسانی را از وضعیت استان بیان می‌کردند، از سخت گیری در واگذاری زمین تا سخت گیری در اعطای وام اعتراض داشتند و مدعی بودند که اگر قانون در کل کشور یکسان است، چرا در فلان استان سهل گیری و در استان آذربایجان شرقی سخت گیری می‌شود؟!

تلاش می‌کنیم در میان‌مدت رتبه  فضای کسب و کار آذربایجان شرقی را به زیر ۱۵ برسانیم

این موضوع را از علی جهانگیری، معاون اقتصادی استاندار آذربایجان شرقی سؤال کردیم که وی در توضیح این مطلب گفت: رتبه استان در بهبود فضای کسب و کار حدود ۲۳ است و تلاش می‌کنیم در میان‌مدت این رتبه را به زیر ۱۵ برسانیم.

معاون اقتصادی استاندار آذربایجان شرقی، بهبود فضای کسب و کار در استان را اولویت نخست معاونت اقتصادی دانست و گفت: باید با بهبود این فضا، زمینه را برای فعالیت بخش خصوصی در این استان فراهم کنیم.

جهانگیری معاون اقتصادی استاندار آذربایجان شرقی از تدوین برنامه بهبود فضای کسب و کار در استان خبر داد و گفت: اداره کل اقتصاد و دارایی استان مسئولیت تدوین برنامه عملیاتی بهبود فضای کسب و کار را بر عهده دارد که بر اساس این برنامه عملیاتی و بر مبنای زمان بندی مشخص شده دولت و بخش خصوصی با تعامل و همکاری تنگاتنگ با یکدیگر باید در مسیر بهبود فضای کسب و کار قدم بردارند.

سرمایه‌گذاری در کشور مرزی ندارد

مسئله فرار سرمایه گذار بومی و دربه‌در گشتن به دنبال سرمایه گذار غیر بومی و حتی خارجی هم یکی از موضوعات مهمی بود که از جهانگیری در این مورد سؤال کردیم، وی با رد این موضوع، بر این نکته که سرمایه گذاری مرزی ندارد، تاکید کرد و گفت: ممکن است سرمایه گذار که با بررسی نزدیکی تولید به بازار، نزدیکی به مواد اولیه و مسائل فنی، تولید خود را در استان دیگری مکان یابی کرده باشد، چنانچه یکی از تولیدکنندگان بزرگ استان، «کاوه سودا» ی مراغه یک سرمایه گذار اصفهانی است.

وی افزود: به همین منوال هم تبریزی‌ها ممکن است به دلیل مواد اولیه یا نزدیکی بازار و غیره در سایر استان‌ها سرمایه گذاری کنند.

معاون اقتصادی استاندار تصریح کرد: قبول دارم که در شرایط فعلی، رتبه ۲۳ کسب و کار برای ما نشانه خوبی نیست ولی اگر آذربایجان شرقی بهشت سرمایه گذاری هم شود، فردی پیدا می‌شود که در استان دیگری سرمایه گذاری کند.

همه دستگاه‌ها باید با تسهیل امور از تولیدکنندگان و سرمایه‌گذاران حمایت کنند

اما عدم آمادگی دستگاه‌ها و نهادهای دولتی در زمینه سازی برای حضور سرمایه گذاران هم در کسب رتبه افتخار آمیز! ۲۳ کشور برای یک استان صنعتی که اشتغال و جذب سرمایه گذار اهمیت ویژه‌ای دارد، نقش موثری داشته است.

وقتی استعلام از ادارات برای احداث واحد صنعتی یکی از مواردی است که سختگیری‌هایش سرمایه گذاران را فراری می‌دهد، از محیط زیست گرفته تا مالیات و صنعت، معدن، تجارت و برق، گاز، آب، مخابرات و شهرک صنعتی و غیره همه به نوعی با سخت گیری‌ای که در این استان شایع است، سرمایه گذار را با تنگناهای خاصی مواجه کرده و اولویت سرمایه گذاری‌اش را به اجبار تغییر می‌دهد.

یکی از سازمان‌های مرتبط با این موضوع، سازمان صنعت، معدن و تجارت است که حسین نجاتی در گفت‌وگو با تسنیم مدعی می‌شود که اگر سرمایه گذاری بخواهد در هر یک از ۵۳ شهرک صنعتی آذربایجان شرقی سرمایه گذاری کند، در صورت داشتن تمام شرایط و مدارک لازم، یک روزه جواز تأسیس صادر می‌شود تا اقدامات خود را آغاز کرده و در نهایت به مرحله صدور پروانه بهره برداری برسد.

رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان شرقی گفت: اگر تولیدکننده برای استقرار در شهرک صنعتی متقاضی باشد، استعلام خاصی نیاز ندارد و به سرعت مراحل صدور جواز تأسیس طی می‌شود اما اگر در محدوده تقاضا شهرکی وجود نداشت یا جای خالی نبود، برای استقرار در خارج از شهرک باید از ارگان‌های مختلف مجوز بگیرد که بسیار انرژی‌بر و زمان‌بر است.

وی در پاسخ به سؤال تسنیم که چرا سرمایه گذاران بومی ما در برخی از موارد ترجیح می‌دهند مثلاً در سمنان، تهران، اصفهان یا اهواز سرمایه گذاری کنند تا سختگیری‌های استان را تحمل نکنند، افزود: ممکن است در سمنان به مجوزها زودتر جواب دهند، ضمن اینکه در استانی مانند سمنان، زمین برای سرمایه گذاری و تولید زیاد است ولی در این استان اغلب اراضی به صورت زراعی یا کوهستانی است که توصیه ما استقرار در ۵۳ شهرک صنعتی استان است که برخی این موضوع را نمی‌پذیرند.

حسین نجاتی تلاش استان برای راه اندازی پنجره واحد سرمایه گذاری جهت کاهش بروکراسی اداری استعلامات را مورد اشاره قرار داد و گفت: باید همه ارگان‌ها دست به دست هم دهند و از تولید حمایت کنند، ضمن اینکه با سهل گرفتن برخی از موارد، از تولیدکنندگان با روی باز استقبال کنند.

اما به هر حال استان آذربایجان شرقی ظرفیت‌های زیادی برای شکوفا شدن دارد که مهم‌ترین آن‌ها نیروی انسانی کارآمد و جوان است که در صورت جذب سرمایه گذار و ایجاد اشتغال است که می‌توانیم این پتانسیل‌های بالقوه را به بالفعل تبدیل کنیم و استانی با این اهمیت را از رتبه ۲۳ در کوتاه مدت به زیر ۱۵ رسانده و به تدریج به رتبه‌های برتر برسانیم.

گزارش : مهدی کاظم‌زاده