شاه اسماعیل و صفویه از تقدس تا انکار درجمهوری آذربایجان

فاضل مصطفی اخیرا در مصاحبه‌های مختلف گفته است: شاه اسماعیل نمی‌تواند به عنوان یک شخصیت مهم تاریخی آذربایجانی مورد ارزیابی قرار گیرد و امپراطوری احتمالی آن‌زمان، ارتباطی به آذربایجان و ایران ندارد.

تاریخ نگاری در جمهوری آذربایجان و قبل تر در زمان شوروی،همواره مورد نقد جدی تاریخ دانان ایرانی بوده است.تحریف تاریخ،مصادره به مطلوب،وارونه نگاری و انکار واقعیت های تاریخی از جمله ی مواردی هستند که به کرّات در مورد موضوعات مختلف و با اسناد غیرقابل انکار،مورد انتقاد دانشمندان تاریخی ایرانی قرار گرفته است.

یکی از مواردی که از دست اندازی های تاریخی جمهوری آذربایجان بعد از شوروی به تاریخ ایران کهن محسوب می شود،مساله ی صفوی ها هستند.

نمونه هایی از تقدّس شاه اسماعیل در جمهوری آذربایجان

جمهوری آذربایجان به طرق مختلف از ارائه ی تصاویر خیالی شاه اسماعیل صفوی با سیمایی شبیه سرداران ترک و در کنار پرچمهای تاریخی ترک ها گرفته تا ارائه ی شراب هایی با نام “ختایی” و منقش به همین تصاویر و در مقیاس های بزرگ تر با افراشتن مجسمه های بزرگ شاه اسماعیل صفوی با عنوان “شاه اسماعیل ختایی” در باکو، به تلاش برای قبولاندن صفوی ها به عنوان بخشی از تاریخ آذربایجان تلاش کرده است.

طبق اسناد متقنی که حتی فهرست آنها در این مجال نمی گنجد،صفویان بخش مهمی از تاریخ ایران هستند که جدّ بزرگشان نیز در اردبیل بوده است.

صفویه یا صفویان (حک ۹۰۷ -۱۱۳۵ ق) سلسله‌ای از حاکمان شیعه ایران که با رسمی کردن مذهب شیعه در ایران کوشیدند هویتی یگانه به مردم ایران ببخشند و در نتیجه نخستین حکومت شیعه در سراسر ایران را شکل دادند.

صفویان اعضای یک طریقت صوفیانه بودند که در قرن هفتم قمری توسط شیخ صفی‌الدین اردبیلی بنیان‌گذاری شد. در نیمه دوم قرن نهم تحت رهبری شیخ جنید و شیخ حیدر جد و پدر شاه اسماعیل، نهضتی مذهبی، سیاسی و نظامی صورت یافت که سرانجام در آغاز قرن دهم توانست با فتح تبریز به دست سپاه قزلباش و رهبری اسماعیل قدرت سیاسی را در دست گیرد. حکومت صفویه تا سال ۱۱۳۵ق که اصفهان توسط شورشیان افغان سقوط کرد ادامه یافت.

انکار شخصیت شاه اسماعیل توسط نماینده ی پارلمان

درگذشته منابع مختلف آذربایجانی و حتی منابع درسی این کشور البته با وارونه نمایی، سعی داشتند تا صفویه را بسیار مقدس و والا بدانند که توانسته است به نام آذربایجان را در جهان مطرح کند اما اخیرا یکی از نمایندگان پارلمان این کشور صحبت هایی در مورد شاه اسماعیل مطرح کرده است که البته انتقادات تندی را نیز برای وی به همراه داشته است.

فاضل مصطفی اخیرا در مصاحبه های مختلف گفته است: شروع انحرافات بزرگی که امروز به نام دین در دنیا ایجاد شده از آنجایی است که صفویان مذهب را وارد دین کرده اند وی گفته است که شاه اسماعیل نمی تواند به عنوان یک شخصیت مهم تاریخی آذربایجانی مورد ارزیابی قرار بگیرد و اگر هم یک امپراطوری در آن زمان تشکیل شده است،ارتباطی به آذربایجان ندارد و مربوط به ایران می شود.

صحبت های فاضل مصطفی توسط افراد مختلفی در جمهوری آذربایجان مورد نقد قرار گرفته است.فضائیل آقامالی سیاستمدار و تاریخ شناس آذربایجانی ،صحبت های فاضل مصطفی را غیر علمی و مغرضانه می داند.فرج قلی اف دیگر سیاستمدار و رئیس حزب احیای ملی نیز این اظهارات را غلط و غیرواقعی خوانده است.

چون شاه اسماعیل ایرانی بود، نباید توجه شود!

فاضل مصطفی روز پنجشنبه نیز مصاحبه ای با روزنامه ی “صبح نو” انجام داده و بار دیگر بر گفته های خود تاکید کرده است.

این نماینده  پارلمان آذربایجان گفته است:چه کسی به شما گفته است که شاه اسماعیل زبان دولتش را زبان آذربایجانی انتخاب کرده بود؟می گویند امپراطوری آذربایجان به راه انداخته است؟اصلا این مساله نیست و اگر امپراطوری را قبول کنیم مربوط به ایران است و نه آذربایجان.

فاضل مصطفی در ادامه نیت خود را از طرح این مساله آشکارا بیان کرده و می گوید:این مسائل درست نیست که ما به امپراطوری دولتی فحری کنیم که دین در آن داخل بوده است.ما باید به جمهوریتی که محمدامین رسول زاده بنا نهاد مفتخر باشیم که به دور از خرافات دینی،یک دولت برپا کرده بود.

فاضل مصطفی در ادامه و در جواب سوالی که گفته است آیا اگر ما]جمهوری آذربایجان[از شاه اسماعیل صفوی ترک امتناع کنیم،فارس ها آن را از آنِ خود نمی کنند؟ گفته است:این موضوع مهم نیست.شاه اسماعیل ترک بود ولی ایران را توسعه داده است و چراما باید امروز به فکر احیای وی باشیم.

فاضل مصطفی در این مصاحبه ی نسبتا طولانی اثبات کرده است که هدفش از انکار شاه اسماعیل صوفوی،قبول تحریف چندین دهه تاریخ در کشورش نیست بلکه مدل جدیدی از القای انحراف تاریخی جدید را مدّ نظر دارد که شخصیتی با اصالت آذری را به عنوان ناجی تاریخ کشورش نشان دهد.

گزارش از:امیرفاطمی