دعوت به رعایت پروتکل‌های بهداشتی مصداق امر به معروف

به گزارش نگاه، امر به معروف و نهی از منکر با واداشتن مردم به کار نیک و بازداشتن آنان از کار زشت مفهوم می‌یابد و به عنوان یکی از درس‌های نهضت حسینی می‌تواند در زمینه مقابله با کرونا دوباره جان بگیرد.
ادای این فریضه به ویژه در شرایطی که هم ماه محرم و تجمع‌های مربوط به عزاداری این ماه جریان دارد و هم روزانه بیش از ۵۰۰ نفر بر اثر ابتلا به کووید ۱۹ در سطح کشور جان خود را از دست می‌دهند، می‌تواند همه‌گیر باشد.
زیرا امر به معروف و نهی از منکر منحصر به قشر و صنف خاصی از مردم محدود نمی‌شود و تمام اقشار و اصناف واجد شرایط را در بر می‌گیرد؛ حتی علما معتقدند که بر زن و فرزند واجب است هنگام مشاهده ترک معروف یا انجام حرام توسط پدر و مادر یا شوهر، به امر به معروف و نهی از منکر در صورت تحقق شرایط آن اقدام کنند.

همدیگر را به رعایت پروتکل‌های بهداشتی دعوت کنیم
رئیس قرارگاه امر به معروف و نهی از منکر با اشاره به وضعیت شیوع کرونا در سطح کشور، می‌گوید: آحاد مردم ضمن رعایت پروتکل‌های بهداشتی، باید اطرافیان را به رعایت هرچه بیشتر و دقیق‌تر پروتکل‌های بهداشتی دعوت کنند.
مهران صمدی با تاکید بر اینکه همه باید به اهمیت این کار به عنوان یکی از مصادیق امر به معروف و نهی از منکر واقف باشند، ادامه می‌دهد: برای تعدادی زیادی از هموطنان، آمار مبتلایان و جانباختگان بیماری کرونا فقط یک عدد محسوب می‌شود.
وی ادامه داد: از آنجایی که این اخبار هر روز و بدون هیچ خلاقیتی تکرار می‌شود و اغلب هموطنان شاهد درد و رنج بیماران و خانواده‌های آن‌ها نبوده‌اند، حساسیت خود را نسبت به آن از دست داده و دچار «بی‌حسی خبری» شده‌اند.

تفسیرهای غلط، مانع پیش‌رو
رئیس قرارگاه امر به معروف و نهی از منکر می‌گوید: تعداد قابل توجهی از هموطنان برای کاهش میزان اضطراب خود، از مواجهه با اخبار مرتبط با کرونا «اجتناب» می‌کنند و با نادیده گرفتن میزان خطر تصور می‌کنند می‌توانند از خود محافظت کنند.
به گفته «صمدی» برخی از هموطنان، بیماری کرونا را یک خطر از جانب «بیگانگان» و «غریبه‌ها» تلقی کرده و تصور می‌کنند که در صورت شرکت کردن در مهمانی‌های خانوادگی، خطری آنان را تهدید نمی‌کند.
وی اضافه کرد: تعدادی از مردم نیز ماندن در «خانه» را غلط تفسیر کرده و سفر به زادگاه خود یا شهرهایی که در آنجا ویلای شخصی دارند را حضور در خانه و بی‌خطر ارزیابی می‌کنند.
عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی ادامه می‌دهد: تعدادی نیز حضور در فضاهای بسته را عامل اصلی ابتلا تصور کرده و بدون نگرانی در ازدحام پارک‌ها، بازار و پیاده‌روها حضور پیدا می‌کنند.
صمدی یادآوری می‌‎کند: تعدادی از هموطنان نیز کنترل و مقابله با بیماری کرونا را یک امر حاکمیتی تلقی می‌کنند و برای خود هیچ مسئولیتی در قبال این بحران قائل نیستند در حالی که مقابله با این ویروس به مشارکت اجتماعی نیاز دارد.
رئیس قرارگاه احیای بینش امر به معروف و نهی از منکر همچنین اظهار داشت: برخی رسانه‌های بیگانه و داخلی و حتی برخی افراد حقیقی، به جای تأکید و تمرکز بر پیشگیری، افکار عمومی را منحرف کرده و بحث کمبود تخت و دارو را برجسته می‌کنند و بیشتر به دنبال ناکارآمد جلوه دادن حاکمیت هستند.
صمدی ادامه داد: اعمال جریمه نقدی برای تردد در ساعات شبانه و سفرهای برون شهری نه تنها فایده‌ای ندارد بلکه باعث می‌شود که افراد پس از پرداخت جریمه، حتی دچار عذاب وجدان هم نشوند و برعکس، پرداخت جریمه را مجوز قانونی برای ادامه‌ی روند بی‌تفاوتی و بی‌مسئولیتی‌های فعلی و رفتارهای پرخطر آینده تفسیر کنند.
وی افزود: اگرچه واکسیناسیون هموطنان به سرعت در حال انجام است اما از آنجایی که ممکن است تعدادی از هموطنان واکسیناسیون را به منزله‌ی «حل مسأله‌ی نهایی کرونا» تفسیر کنند، احتمال دارد بخش وسیعی از جامعه پس از واکسیناسیون، کمتر از قبل پروتکل‌های بهداشتی را رعایت کنند و این امر موجب افزایش مجدد آمار ابتلا و مرگ و میر شود.
رئیس قرارگاه احیای بینش امر به معروف و نهی از منکر با عنایت به این موارد توصیه می‌کند که رسانه‌ها و هر فرد و نهادی که تریبون در اختیار دارد، به این مقوله ورود کند و روابط عمومی‌های نهادهای دولتی و شوراهای اسلامی روستاها نیز در این عرصه نقش پررنگ‌تری ایفا کنند.
صمدی معتقد است که رسانه‌ی ملّی نیز باید در رویکرد پوشش خبری بحران کرونا تجدیدنظر کرده و با استفاده از روش‌های خلّاقانه و به ویژه با همکاری بیماران بستری، خانواده‌های جانباختگان و به ویژه کادر درمان ضمن رعایت اصول اخلاق حرفه‌ای، تصویر روشن‌تر، واضح‌تر، دقیق‌تر و واقع‌بینانه‌تری از شرایط را به تصویر بکشد تا مخاطبان عمق فاجعه را درک کنند.
عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی و فارغ‌التحیصل دکتری مدیریت رسانه تاکید می‌کند که جامعه‌ی دانشگاهی به ویژه جامعه‌شناسان و روانشناسان از طریق رسانه‌ها باید با مردم گفت‌وگو کرده و پیامدهای اجتماعی و روانی کوتاه‌مدت و بلندمدت شرایط موجود را تبیین کنند.  
به گفته «صمدی» ممکن است در برخی موارد، ابراز  انزجار قلبی و تذکر لسانی و رسانه‌ای نسبت به رعایت پروتکل‌های بهداشتی توسط افراد انگشت شمار با رفتارهای پرخطر بی‌اثر باشد و بر همین اساس از عوامل انتظامی و به ویژه بسیجیان انتظار می‌رود با مهربانی، صمیمیت، احترام، علاقه و محبت، اجازه ندهند که تعداد معدودی افراد بی‌مسئولیت و بی‌تفاوت، سلامت شهروندان را به خطر بیاندازند.

شرایط امر به معروف و نهی از منکر
امر و نهی‌کننده به رعایت پروتکل‌های بهداشتی در نخستین گام باید معروف و منکر را بشناسد و در غیر این صورت موظف نیست امر به معروف و نهی از منکر کند؛ بر همین اساس دستورالعمل ضوابط برگزاری مراسم عزاداری ایام محرم و صفر سال ۱۴۰۰ باید به خوبی مطالعه شود. 
این ضوابط در پنج بخش با امضای «محمدباقر آقایی» مدیرکل پدافند غیرعامل و هماهنگ‌کننده ستاد مدیریت استانی مقابله با بیماری کرونا به مسئولان ذیربط ابلاغ شده است اما مردم و عزاداران اطلاعات محدودی راجع به آن دارند.   
شرط دوم امر به معروف و نهی از منکر نیز احتمال تأثیر است؛ یعنی امر و نهی‌کننده باید احتمال بدهد که امر و نهی او اثر و نتیجه‌ای ولو در آینده دارد. 
شرط سوم امر به معروف و نهی از منکر اصرار بر گناه است یعنی باید شخص گناهکار بر استمرار گناه، اصرار و سماجت داشته باشد و چنانچه معلوم شود که وی بدون این که امر و نهی شود خود از خطا دست بر می‌دارد یعنی معروف را به‌جا می‌آورد و منکر را ترک می‌کند، امر و نهی او واجب نیست.
شرط چهارم نیز نداشتن مفسده است یعنی باید امر و نهی مفسده نداشته باشد، بدین‌ترتیب اگر امر و نهی موجب شود به شخص امر و نهی‌کننده یا به مسلمان دیگر مفسده‌ای از قبیل ضرر جانی یا آبرویی یا مالی برسد، در این‌جا امر و نهی واجب نیست. 
البته مکلف موظف است ملاحظه‌ی اهمیت را بکند یعنی باید در تمام معروف و منکرها بین مفسده‌ی امر و نهی و مفسده‌ی ترک امر و نهی مقایسه کند و سپس به آنچه مهمتر است عمل نماید.
به گزارش ایرنا پس از رحلت پیامبر (ص)، به تکلیف و فریضه مهم «امر به معروف و نهی از منکر» آنچنان که شایسته بود، عمل نشد و در نتیجه دین به ضعف گرایید و فاسقان و فاجران بر اوضاع مسلط شدند؛ در چنین شرایطی امام حسین (ع) برای برپایی این عنصر اساسی دست به قیام زد.

علیرضا فولادی/ روزنامه‌نگار