تلگرام، جنبش دانشجویی را کشت!

به گزارش نگاه به نقل از ایسنا، در این ویژه برنامه که به مناسبت روز دانشجو برگزار شد، «محمد حسین بادامچی» جامعه‌شناس و رئیس اندیشکده مهاجر دانشگاه شریف، «محمدحسین قائدشرف» دبیر سابق تشکیلات دفتر تحکیم وحدت و همچنین «میلاد دخانچی» سازنده و مجری برنامه جیوگی و استاد دانشگاه کویینز کانادا، در محوزهای مختلف صحبت‌های خود را مطرح کرده و در پایان به سوالات دانشجویان پاسخ دادند.

رئیس اندیشکده مهاجر دانشگاه شریف در این ویژه برنامه با مروری بر رابطه دانشگاه با سیاست، اظهار کرد: معتقدم که جنبش دانشجویی به شدت مستضعف شده، اما فضای مجازی و به ویژه تلگرام، عرصه‌ای است که می‌تواند به احیای جنبش دانشجویی کمک کند.

محمد حسین بادامچی با مقایسه وضعیت جنبش دانشجویی قبل و بعد از انقلاب شکوهمند اسلامی، ادامه داد: سیاست‌زدایی از دانشگاه، رویکرد آگاهانه رژیم پهلوی بود و دانشگاه‌ها در آن زمان با راهبرد‌ها و شیوه‌های خاص سیاست‌زدایی مواجه بودند.

وی افزود: جایگزین کردن علوم توسعه‌ای به جای علوم انسانی از جمله راه‌کارهای رژیم پهلوی برای سیاست‌زدایی از دانشگاه‌ها بود و همچنین گسترش علوم مهندسی نیز شیوه‌ای بود که رژیم پهلوی بطور خاص جهت سیاست‌زدایی در دانشگاه‌ها دنبال می‌کرد.

بادامچی خاطرنشان کرد: رژیم پهلوی به سمت تکنوکرات کردن دانشگاهیان حرکت می‌کرد، اما برنامه‌های اعمال شده توسط رژیم پهلوی برای سیاست‌زدایی دانشگاه‌ها نتیجه عکس داد و رویدادهایی چون ۱۳ آبان، ۱۶ آذر و… می‌نمایاند که دانشگاهیان در این برهه‌ها به سمت سیاسی شدن حرکت کرده و واکنش‌های مختلفی نشان دادند که پیروزی انقلاب اسلامی نیز واکنشی در سطح کلان در مقابل این برنامه‌ها بود.

وی افزود: نتیجه جنبش دانشجویی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی نیز در قالب سه نهاد “دفتر تحکیم وحدت و انجمن اسلامی دانشجویان، جهاد دانشگاهی و دفتر نمایندگی رهبری” بروز کرد و جنبش دانشجویی در این سه نهاد خلاصه شد.

وی در ادامه خاطرنشان کرد: در این ترکیب‌بندی، سیاست در حاشیه دانشگاه تعریف شده و نه در متن آن، نهادهای حاکمیتی نیز متاسفانه مشکل افزوده‌ای برای سیاست‌زدایی از دانشگاه شدند.

این جامعه شناس با اشاره به اینکه انجمن اسلامی دانشجویان هسته‌ی تشکیل دیگر تشکل‌های دانشجویی شد، بیان کرد: ویژگی اصلی جنبش دانشجویی بعد از انقلاب این است که امر سیاسی در حاشیه بوده و در قالب “فوق‌برنامه‌ها” برگزار می‌شود نه خود برنامه‌ها، جنبش دانشجویی محدود به مقطع لیسانس شده و به طور سطحی و غیر تخصصی دنبال می‌شود و همچنین در چهار دهه‌ی اخیر به شدت تحت نفوذ مراکز قدرت بیرونی بوده و توسط این مراکز دست‌اندازی می‌شود.

بادامچی در محور دوم این ویژه برنامه، تاکید کرد: نهادهایی که بعد از انقلاب ایجاد شد تا در مورد جنبش دانشجویی مرهمی برای زخم‌ها باشند، مصداق بارز “نمک بر زخم” شدند! و تفسیری که از جهاد علمی شد، سوق دادن دانشجویان به سمت بیزینس، راه‌اندازی شرکت، استارت‌آپ، کارآفرینی و… بود.

وی گفت: دو جهت‌گیری کلی سیاسی کشور در حقیقت دو شبه امر سیاسی هستند و هیچکدام سیاسی نبوده و باید متوجه باشیم که صرفا “ادای سیاست” را درمی‌آورند.

رئیس اندیشکده مهاجر دانشگاه شریف بیان کرد: در شرایطی که صدا و سیما صدای جامعه را منعکس نمی‌کند، در نتیجه تلگرام به عنوان حوزه‌ی عمومی می‌تواند در این راستا بسیار کارآمد باشد؛ جنبش دانشجویی نیز باید روی صحبت خود را به سمت حاکمیت برگرداند و سوال کند که چرا جنبش دانشجویی دچار رخوت شده است!

وی با تاکید بر اینکه جنبش دانشجویی در اوایل انقلاب محصول دوران پهلوی است، خاطرنشان کرد: تلگرام جای تمامی کسانی است تکرار مکرات نکرده و فضای تلگرام کمک می‌کند تا حرف‌های خود را به اشتراک بگذاریم.

وی در پاسخ به سوال یکی از دانشجویان نیز گفت: اگر جنبش دانشجویی به جای خود برگردد باید پرسشگر هم باشد اما اکنون جنبش دانشجویی در شرایطی قرار دارد که حتی مسایل صنفی خودش هم برایش مسئله نیست!

بادامچی افزود: “بی‌اطلاعی” تبدیل به یک مسئله ساختاری برای ما شده و ما نمی‌دانیم که در جامعه چه اتفاقاتی می‌افتد! چرا که فضای عمومی نداشته و از وضع جامعه بی‌اطلاعیم.

دبیر سابق تشکیلات دفتر تحکیم وحدت نیز در این ویژه برنامه گفت: ما ضربه اصلی را جایی خوردیم که حکمت در حوزه‌های علمیه ما مرد و به‌تبع آن دانشگاه‌های ما در چنین شرایطی قرار گرفتند و وحدت حوزه و دنشگاه محقق نشد.

محمدحسین قائدشرف با بیان اینکه تلگرام جنبش دانشجویی را کشت! بیان کرد: فضای دانشگاه‌های کشور درگیر یک رخوت گسترده شده و دانشگاه‌هایی که روزی زنده بودند اکنون مرده‌اند.

وی بیان کرد: در فضایی زندگی می‌کنیم که نسل تلگرامی با تظاهرات‌های تلگرامی وجود دارد و نسلی که اکنون وارد دانشگاه‌ها می‌شود نسلی است که مبارزه‌ای نداشته؛ نسل امروز نسل بدون روزنامه بوده، صبر و تحمل نداشته و عمل‌گرا هستند؛ جنبش دانشجویی باید در وهله‌ی اول یاد بگیرد که “طرح سوال” کند.

قائدشرف در محور دوم این ویژه برنامه گفت: جنبش دانشجویی زمانی اوج و زمانی هم افول داشته است؛ می‌توانید صدا و سیما را نقد کنید ولی مشکل جنبش دانشجویی را حل نمی‌کند؛ اکنون جنبش دانشجویی در حال توجیه‌گر شدن است و ما باید به دنبال “تولید سوال” برویم. باید در وهله اول بتوانیم سوال طرح کنیم.

وی با تاکید بر اینکه صرفا تلگرام نماد حوزه‌ی عمومی نیست اما در حال ساختن آن است، افزود: باید مسیر “بازگشت به دانشگاه” را پیش بگیریم و دوباره دورانی بیاید که انتخابات تشکل‌ها پرشور بوده و جلسات این چنینی مملو از دانشجو باشد؛ این شرایط را فقط «جامعه ایمانی-اسلامی» می‌تواند احیا کند.

وی با اشاره به حدیثی از امام علی (ع) بیان کرد: ما جامعه ایمانی-اسلامی را درون دانشگاه از دست داده‌ایم. جامعه ایمانی محلی است که یاد می‌دهد تربیت شوید و تربیت کنید، محلی که عدالت، صدق، اعتدال، مطالبه و… دارد؛ تشکل‌های دانشجویی باید جامعه ایمانی را از ساده‌ترین شکل تا پیچیده‌ترین شکل آن در دانشگاه احیا کنند.

دبیر سابق تشکیلات دفتر تحکیم وحدت در پاسخ به سوال دانشجویی مطرح کرد: ما در عین اینکه نقطه ضعف‌هایی داریم، نقاط رشد بسیاری هم داشته‌ایم، یک نمونه جهاد دانشگاهی و جهاد خودکفایی است که برکات زیادی برای کشور داشته است؛ اما نقاط ضعف را باید مورد توجه قرار دهیم تا مورد حل و فصل قرار گیرند.

استاد دانشگاه کویینز کانادا نیز در این ویژه برنامه بیان کرد: این اتفاق ارزشمندی است که ما در ایران روزی به اسم “روز دانشجو” داریم، در آمریکای شمالی چنین چیزی وجود ندارد و روزی برای دانشجو اختصاص داده نشده و ارزشمند است که در ایران روزی را به این قشر اختصاص داده‌اند.

میلاد دخانچی با بیان اینکه دوران دانشجویی، دوران عبور از نوجوانی به دوران سخت مسئولیت‌پذیری، افزود: دو گفتمان در کشور جریان دارد که تجلی این تقسیم‌بندی در دانشگاه‌ها و در قالب تشکل‌های مختلف قابل مشاهده است، باید این دوگانگی را کنار بگذاریم چرا که استقلال چیزی جز تلاش یک کشور برای طلب آزادی‌خواهی خود در عرصه بین‌المللی نیست.

وی افزود: ما باید این دوگانگی‌ سیاسی را کنار گذاشته و رویکرد سومی از امر سیاست را با توجه به اقتضاعات جهانی و نسل جدید ایجاد کنیم.

دخانچی با بیان اینکه هر جبری با خود، اختیاراتی هم به همراه دارد، خاطرنشان کرد: فضای مجازی جبر دوران جدید بوده و با جبر خودش چیزهایی را بر ما تحمیل کرده و به موازات آن اختیارانی نیز به ما می‌دهد.

وی با تاکید بر اینکه بعد از انقلاب دولتی شدن به یک فرهنگ عمومی تبدیل شده است، خاطرنشان کرد: مردم در چنین جامعه‌ای انتظار دارند که مسئولان به تمامی امور رسیدگی کنند و خودشان را کنار می‌کشند.

سازنده و مجری برنامه جیوگی با بیان اینکه سیطره پیدا کردن قدرت رسمی در قدرت مدنی برای تعیین امر سیاست آسیب بوده و ما باید از آن عبور کنیم، اضافه کرد: عدالت یعنی “قرار گرفتن هر چیزی در جای خود”، وقتی ما به همان اندازه که به استقلال و آزادی‌طلبی اهمیت می‌دهیم به سیاست هم اهمیت بدهیم، عدالت را رعایت کرده‌ایم؛ اگر بتوانیم “عدالت” را در زندگی خود جاری و محقق کنیم بسیار موفق خواهیم شد.

وی در پاسخ به سوال دانشجویی اظهار کرد: ۱۵ سال پیش در دانشگاه‌های خارج کشور دانشجوی ایرانی نبود و اگر هم بود در قالب “بورسیه” حضور داشتند و سنشان هم بالا بود اما در پنج سال اخیر افرادی زیادی از قشرهای مختلف مردم در دانشگاه‌های خارج کشور حضور دارند و طی ارتباط و مشاهداتی که داشتم تنها یک سوال مشترک فرهنگی همواره ذهنشان را به خود مشغول کرده که ” فرزند من چگونه خواهد شد؟” افرادی زیادی در این رابطه حتی دچار افسردگی هم می‌شوند و نشان می‌دهد که علی‌رغم کسب جایگاه و… “فرهنگ” موضوع مهمی است که ذهنشان را درگیر کرده است.